Cách sử dụng biểu đồ Point and Figure

Point and Figure là loại biểu đồ cổ điển, có từ thế kỷ 19, được sử dụng bởi nhiều nhà đầu tư forex và giao dịch viên nổi tiếng như Charles Dow, Jesse Livermore hay Richard Wyckoff. Biểu đồ Point and Figure khác biệt với các loại biểu đồ khác ở chỗ nó không quan tâm đến thời gian, mà chỉ quan tâm đến giá. Nhờ vậy, biểu đồ Point and Figure có thể loại bỏ những nhiễu sóng không cần thiết, giúp bạn nhìn rõ xu hướng và mức hỗ trợ/kháng cự của thị trường. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách sử dụng biểu đồ Point and Figure đúng cách. Nếu bạn đang muốn sử dụng loại biểu đồ này đạt hiệu quả cao, hãy theo dõi nội dung bài viết này của Forexnews.vn.

1. Khái niệm Point and Figure

Biểu đồ Point and Figure (P&F), còn được biết đến là biểu đồ Điểm và Hình hoặc biểu đồ Caro, là một công cụ phổ biến trong phân tích kỹ thuật khi đầu tư forex để ghi lại biến động giá trên thị trường tài chính. Nguyên tắc sử dụng biểu đồ này được cho là xuất phát từ Charles Dow, người đã đặt nền móng cho phân tích kỹ thuật hiện đại, mặc dù không có sự chắc chắn về người sáng tạo và thời điểm xuất hiện của nó.

P&F được thiết kế để đơn giản hóa việc theo dõi sự biến động giá và tập trung chủ yếu vào giá trị thay đổi thay vì thời gian. Khác với các biểu đồ thông thường, P&F không sử dụng đường liên tiếp mà thay vào đó sử dụng các ô vuông đại diện cho sự tăng hoặc giảm giá. Các ô vuông được sắp xếp theo thứ tự thời gian và giá trị, tạo ra các mô hình hình học đặc biệt có thể hiển thị xu hướng và tín hiệu mua/bán trên các sàn forex uy tín.

Thông qua việc tạo ra các biểu đồ này, P&F giúp nhà đầu tư forex xác định xu hướng và nhận biết các mức hỗ trợ, kháng cự quan trọng. Nó cung cấp một cái nhìn tổng quan, loại bỏ những biến động nhỏ không quan trọng trong giá, từ đó tập trung vào những tín hiệu quan trọng hơn về sự chuyển động của cung cầu và hành động giá trên thị trường.

Biểu đồ Hình (Figure Chart)

Quan sát biểu đồ, chúng ta dễ dàng nhận thấy sự ghi lại chuyển động giá khi giao dịch forex mà không cần quan tâm đến các đơn vị thời gian hay các chỉ báo phức tạp khác. Khi giá giảm từ 46 xuống 40, chúng ta chỉ cần tạo một cột mới để ghi lại thông tin này. Khi giá tăng lên 41, chúng ta không ghi đè lên cột trước đó mà thay vào đó tạo một cột mới để tiếp tục ghi nhận sự biến động giá trong những ngày tiếp theo. Mô hình biểu đồ Điểm và Hình hiện đại cũng tuân theo cách làm tương tự.

Biểu đồ Điểm (Point Chart)

Một số nhà phân tích đã nhận thức rằng việc ghi lại chuyển động giá bằng con số có thể làm cho quá trình này trở nên phức tạp. Nhà đầu tư forex có thể quyết định sử dụng các dấu tích, dấu nhân, hoặc dấu chấm (miễn là không phải là con số) để ghi lại chuyển động giá, và di chuyển cột giá sang trái hoặc phải. Điều này được gọi là “Trục Tung” (Vertical Axis).

Point Chart và Figure Chart đều ghi lại sự biến động giá trong các ô vuông, nhưng Point Chart mang lại một số ưu điểm so với Figure Chart. Trong Point Chart, có thể ghi lại các chuyển động giá mang tính phân số, điều này giúp làm cho biểu đồ trở nên dễ đọc hơn trên các sàn forex uy tín và tránh được sự rối bời khi sử dụng con số, ví dụ như 1/2, 1/4 hoặc 3/4.

Biểu đồ Point and Figure

Để đơn giản hóa hơn, người ta đã kết hợp cả hai loại biểu đồ này thành một biểu đồ duy nhất, gọi là Point and Figure (Điểm và Hình). Thay vì sử dụng con số hay các dấu khác nhau, nhà đầu tư forex có thể sử dụng hai ký hiệu là “X” và “O” trên biểu đồ này. Trong đó, “X” thường biểu diễn sự tăng giá, trong khi “O” biểu diễn sự giảm giá. Point and Figure, như đã biết, tập trung vào sự cân bằng giữa nguồn cung và nguồn cầu trên thị trường tài chính, làm cho nó trở thành một biểu đồ “thuần khiết” chỉ xoay quanh giá.

2. Những đặc điểm của biểu đồ Point and Figure

Biểu đồ Point and Figure có cách tiếp cận rất đặc biệt và khác so với những biểu đồ được sử dụng phổ biến hiện nay trong giao dịch forex. Vậy những đặc điểm quan trọng của biểu đồ Point and Figure là gì mà khiến nó khác biệt như vậy?

Không sử dụng thời gian

Trong biểu đồ Point and Figure, không có sự chú trọng vào thời gian mà thay vào đó, tập trung hoàn toàn vào sự biến động giá của tài sản. Bằng cách loại bỏ yếu tố thời gian, biểu đồ này giúp cho các nhà đầu tư forex có cái nhìn chính xác và tập trung hơn về những thay đổi giá quan trọng.

Đơn giản, dễ hiểu 

Biểu đồ Point and Figure đơn giản và dễ hiểu với việc sử dụng các ô để thể hiện biến động giá. Khi giá tăng, ô tăng lên; ngược lại, khi giá giảm, ô giảm xuống. Điều này tạo ra một biểu đồ trực quan, giúp người đọc dễ theo dõi và hiểu thông tin khi giao dịch forex.

Quy tắc 3 ô đảo chiều

Quy tắc 3 ô đảo chiều là một quy tắc quan trọng trong biểu đồ Point and Figure. Hướng đi của biểu đồ chỉ thay đổi khi giá di chuyển 3 ô theo chiều ngược lại. Quy tắc này giúp lọc bỏ những biến động nhỏ, tập trung chỉ vào các điểm quan trọng trong xu hướng giá trong các giao dịch forex.

Thay đổi kích thước và thang đo

Khả năng thay đổi kích thước và thang đo của biểu đồ là một ưu điểm linh hoạt của Point and Figure. Các nhà đầu tư forex có thể dễ dàng điều chỉnh kích thước của ô và đơn vị thay đổi giá để phản ánh đúng mục tiêu phân tích của họ.

Sử dụng thang đo Semi Log

Sử dụng thang đo Semi Log là một phương pháp thông minh trong biểu đồ Point and Figure. Thang đo này chia trục tung thành các đơn vị với tỷ lệ logarit, tạo ra một cách biểu diễn dữ liệu có độ chênh lệch không đồng đều. Điều này giúp làm nổi bật những thay đổi quan trọng trong giá và tăng tính hiệu quả của phân tích các giao dịch forex.

Điều này có ý nghĩa là biểu đồ Point and Figure sẽ biểu diễn khoảng giá trị nhỏ dưới dạng khoảng cách nhỏ hơn, trong khi khoảng giá trị lớn sẽ được thể hiện dưới dạng khoảng cách lớn hơn. Thang đo Semi Log được sử dụng để làm rõ và tăng cường sự hiển thị của dữ liệu có sự chênh lệch lớn, giữ cho biểu đồ cân đối và dễ hiểu trên các sàn forex uy tín.

Tín hiệu mua/bán rõ ràng

Tín hiệu mua/bán trên biểu đồ Point and Figure là rõ ràng và dễ quan sát. Khi một cột mới xuất hiện vượt qua mức giá trước đó, đó được xem là một tín hiệu mua. Ngược lại, khi một cột mới xuất hiện thấp hơn mức giá trước đó, đó là tín hiệu bán. Điều này tạo ra một phương tiện trực quan và dễ hiểu để theo dõi và đánh giá xu hướng và tình hình thị trường hay trên các sàn forex uy tín.

3. Kháng cự, hỗ trợ và trendline trong Point and Figure

Biểu đồ Point and Figure là một loại biểu đồ đặc biệt, không sử dụng thời gian mà chỉ sử dụng giá và thay đổi giá để biểu diễn sự biến động của thị trường. Biểu đồ này sử dụng các ô vuông (box) để thể hiện sự tăng giảm giá, và sử dụng các ký hiệu X và O để thể hiện sự thay đổi hướng đi của giá. Biểu đồ này có thể giúp các nhà giao dịch forex xác định các mức kháng cự, hỗ trợ, đường xu hướng và điểm phá vỡ quan trọng, từ đó đưa ra các quyết định giao dịch sáng suốt hơn.

Kháng cự và hỗ trợ

Kháng cự và hỗ trợ là hai khái niệm cơ bản trong phân tích kỹ thuật, áp dụng cho mọi loại biểu đồ. Kháng cự là một mức giá mà giá khó có thể vượt qua được khi tăng lên, bởi vì ở mức giá đó có nhiều người bán hơn người mua, tạo ra áp lực bán mạnh. Hỗ trợ là một mức giá mà giá khó có thể vượt qua được khi giảm xuống, bởi vì ở mức giá đó có nhiều người mua hơn người bán, tạo ra áp lực mua mạnh trên các sàn forex uy tín.

Trong biểu đồ Point and Figure, kháng cự và hỗ trợ được xác định bằng cách quan sát các cột X và O. Một cột X biểu thị một chuỗi giá tăng liên tiếp, mỗi ô X tương ứng với một khoảng thay đổi giá nhất định (box size). Một cột O biểu thị một chuỗi giá giảm liên tiếp, mỗi ô O tương ứng với một khoảng thay đổi giá nhất định (box size). Một cột X hoặc O chỉ thay đổi hướng đi khi giá di chuyển ngược lại một khoảng nhất định (reversal size), thường là 3 ô.

Một mức kháng cự được xác định bằng cách tìm ra mức giá cao nhất mà một cột X đã đạt được trong quá khứ, và chưa có cột X nào vượt qua được. Một mức hỗ trợ được xác định bằng cách tìm ra mức giá thấp nhất mà một cột O đã đạt được trong quá khứ, và chưa có cột O nào vượt qua được. Các mức kháng cự và hỗ trợ có thể được vẽ bằng các đường ngang qua các ô X hoặc O tương ứng.

Ví dụ, trong biểu đồ Point and Figure dưới đây, với box size là 1 và reversal size là 3, ta có thể xác định các mức kháng cự và hỗ trợ như sau:

• Mức kháng cự 1: 10, được vẽ bằng đường ngang qua ô X đầu tiên ở cột thứ 2.
• Mức kháng cự 2: 13, được vẽ bằng đường ngang qua ô X cao nhất ở cột thứ 4.
• Mức kháng cự 3: 16, được vẽ bằng đường ngang qua ô X cao nhất ở cột thứ 6.
• Mức hỗ trợ 1: 7, được vẽ bằng đường ngang qua ô O thấp nhất ở cột thứ 3.
• Mức hỗ trợ 2: 4, được vẽ bằng đường ngang qua ô O thấp nhất ở cột thứ 5.

4. Những đường Trendline chính trong Point and Figure

Trong Point and Figure (P&F), tồn tại tổng cộng 4 đường trendline, đó là 2 đường chính và 2 đường phụ, mỗi loại có vai trò và ý nghĩa khác nhau trong việc phân tích xu hướng giá.

Trong biểu đồ P&F, việc vẽ trendline thường đơn giản và khá trực quan. Trên P&F chart, có một loại trendline gọi là “Đường trend 45° khách quan” (45° Objective trend line).

Bullish Support Line (Đường hỗ trợ tăng)

Bullish Support Line, hay Đường hỗ trợ tăng, là một trong những đường chính được vẽ từ đáy của biểu đồ và hướng lên theo góc 45°. Đây được coi là một đường trend chính, không bị ảnh hưởng bởi việc xuất hiện đỉnh và đáy, mang tính khách quan và ổn định trong giao dịch forex.

Bearish Resistance Line (Đường kháng cự giảm)

Bearish Resistance Line, hay Đường kháng cự giảm, là đường trend chính khác được vẽ từ đỉnh của đồ thị và hướng xuống theo góc 45°. Đây thể hiện sức mạnh của xu hướng giảm và cũng là một yếu tố quan trọng trong phân tích khi giao dịch forex.

Bullish Resistance Line (Đường kháng cự tăng)

Bullish Resistance Line, hay Đường kháng cự tăng, là một đường trend phụ dùng để ước lượng sức mạnh cản trở của giá trong một xu hướng tăng. Đường này được vẽ từ cột X phía dưới của cột giảm O khi giá tạo tín hiệu mua đầu tiên và phá vỡ đường kháng cự giảm trước đó.

Bearish Support Line (Đường hỗ trợ giảm)

Bearish Support Line, hay Đường hỗ trợ giảm, cũng là một đường trend phụ và giới hạn giá giảm quá sâu trong một xu hướng giảm. Đường này được xác định bằng cách lấy tín hiệu bán đầu tiên phá qua đường trend tăng, và được vẽ từ đáy của cột đỏ phía bên phải trong các giao dịch forex.

Khi nào đường Trend được hình thành?

Các đường Trendline được hình thành ngay khi xu hướng đầu tiên của biểu đồ bị phá vỡ bởi tín hiệu mua hoặc bán. Điều quan trọng là một đường Trend mới có thể hình thành từ đáy (hoặc đỉnh) gần nhất ngay lập tức, không cần chờ đến việc xuất hiện đáy (hoặc đỉnh) thứ hai hoặc thứ ba. Điều này giúp các nhà đầu tư forex biểu đồ nhanh chóng nhận biết và đánh giá xu hướng mới.

5. Những mô hình giá cơ bản trong Point and Figure

Mô hình Double-Top (Mua)

Khi giá vượt qua mức cản trước đó, xuất hiện mô hình double-top mua trên biểu đồ Point and Figure. Trong tình huống này, người giao dịch forex có thể thực hiện giao dịch mua tại ô giá khi có sự phá vỡ (break-out) và đặt stop-loss nếu giá phá vỡ vùng double-bottom.

Mô hình Double-Bottom (Bán)

Ngược lại, khi giá phá vỡ mức hỗ trợ trước đó, có thể xuất hiện mô hình double-bottom bán. Trong trường hợp này, người giao dịch forex có thể quyết định thực hiện giao dịch bán tại ô giá khi có sự phá vỡ và đặt stop-loss nếu giá phá vỡ vùng double-top.

Mô hình Triple-Top (Mua)

Mô hình Triple-Top mua đề cập đến tình huống khi giá kiểm tra lại mức cản hai lần và chỉ sau lần kiểm tra thứ ba mới phá vỡ mức cản này. Đây là tín hiệu mua mạnh và nhà giao dịch forex có thể đặt stop-loss khi giá quay lại và phá vỡ mức hỗ trợ trước đó.

Mô hình Triple-Bottom (Bán)

Ngược lại, mô hình Triple-Bottom bán xảy ra khi giá kiểm tra lại mức hỗ trợ hai lần và chỉ sau lần kiểm tra thứ ba, giá mới có thể phá vỡ mức hỗ trợ này. Đây là tín hiệu bán mạnh và nhà đầu tư forex có thể đặt stop-loss khi giá quay lại và phá vỡ mức cản trước đó.

Mô hình Bullish Catapult (Máy bắn đá lên)

Mô hình Bullish Catapult mô tả tình huống khi có sự kết hợp của mô hình Triple-Top mua và sau đó là mô hình Double-Top mua. Người giao dịch forex có thể xem đây là một tín hiệu mua mạnh và đặt stop-loss khi giá quay lại và phá vỡ mức hỗ trợ trước đó.

Mô hình Bearish Catapult (Máy bắn đá xuống)

Mô hình Bearish Catapult là biến thể đảo ngược của Bullish Catapult. Mô hình Symmetrical Triangle và các mô hình Descending Triangle và Ascending Triangle cung cấp các tín hiệu mua và bán dựa trên việc giá phá vỡ các mức đỉnh và đáy, với việc đặt stop-loss để quản lý rủi ro trong các giao dịch forex.

Mô hình Symmetrical Triangle (Tam giác cân) 

Mô hình này trong biểu đồ Point and Figure giống như phiên bản của nó trong biểu đồ nến. Tín hiệu mua xuất hiện khi giá phá vỡ đỉnh gần nhất, và người giao dịch có thể đặt stop-loss khi giá phá vỡ đáy gần nhất. Ngược lại, tín hiệu bán xảy ra khi giá phá vỡ đáy gần nhất, và stop-loss được đặt khi giá phá vỡ đỉnh gần nhất.

Mô hình Descending Triangle (Tam giác rào chắn giảm) và Ascending Triangle (Tam giác rào chắn tăng) 

Đây là dạng biểu đồ cung cấp cơ hội giao dịch forex dựa trên việc giá phá vỡ các mức đáy và đỉnh của tam giác. Khi giá phá vỡ đáy gần nhất của tam giác rào chắn giảm, có thể xem đây là tín hiệu bán, và stop-loss được đặt khi giá phá vỡ các mức cản rào chắn trước đó. Mô hình này thường liên quan đến ít nhất một mô hình Triple-Top và không thành công trong việc phá vỡ mức hỗ trợ trước đó.

Ngược lại, khi giá phá vỡ đỉnh gần nhất của tam giác rào chắn tăng, có thể xem đây là tín hiệu mua, và stop-loss được đặt khi giá phá vỡ các mức hỗ trợ rào chắn trước đó. Mô hình này thường liên quan đến ít nhất một mô hình Triple-Bottom và không thành công trong việc phá vỡ mức cản trước đó trong các giao dịch forex.

6. Quy tắc giao dịch với Point and Figure

• Quy tắc 1: Chỉ thực hiện mua (buy, long) khi giá nằm trên đường hỗ trợ tăng (bullish support line), và chỉ thực hiện bán (sell, short) khi giá nằm dưới đường kháng cự giảm (bearish resistance line). Đây là quy tắc cơ bản nhất để giao dịch forex theo xu hướng chính của thị trường, tránh bị đảo chiều hoặc bị kẹp lệnh.
• Quy tắc 2: Chờ đợi đến khi giá phá vỡ (break-out) một mức kháng cự hoặc hỗ trợ quan trọng, và sau đó đánh vào xu hướng mới. Đây là quy tắc giúp các nhà đầu từ forex xác định được điểm vào thị trường tốt nhất, khi thị trường đã cho thấy sự thay đổi động lực hoặc xu hướng.
• Quy tắc 3: Sử dụng các mô hình giá cơ bản trong biểu đồ Point and Figure để xác định các tín hiệu mua hoặc bán, cũng như các mục tiêu giá và dừng lỗ. Các mô hình giá cơ bản bao gồm: double-top, double-bottom, triple-top, triple-bottom, bullish catapult, bearish catapult, symmetrical triangle, ascending triangle, descending triangle, và nhiều mô hình khác.
• Quy tắc 4: Sử dụng các đường xu hướng (trendline) để xác định các mức hỗ trợ và kháng cự động, cũng như các điểm phá vỡ quan trọng. Các đường xu hướng có thể là tăng, giảm hoặc ngang, tùy thuộc vào hướng của đường thẳng. Các đường xu hướng có thể giúp bạn xác định các điểm vào và ra thị trường, cũng như các điểm đảo chiều hoặc gia tăng động lực của xu hướng khi giao dịch forex.
• Quy tắc 5: Sử dụng các giai đoạn của giá trong đồ thị Point and Figure để xác định được thời điểm tham gia thị trường. Các giai đoạn của giá bao gồm: giai đoạn phá vỡ, giai đoạn hậu phá vỡ, giai đoạn mệt mỏi, và giai đoạn hồi quy.

Giai đoạn phá vỡ

Giai đoạn phá vỡ trong biểu đồ Point and Figure (P&F) là thời điểm quan trọng khi giá phá vỡ khỏi đường xu hướng và xác nhận tín hiệu mua hoặc bán. Đây thường là cơ hội tốt nhất để thực hiện giao dịch forex trong P&F. Tuy nhiên, như mọi biểu đồ khác, giai đoạn khởi đầu của xu hướng có thể rủi ro với những cạm bẫy có thể kích hoạt Stop Loss bất cứ lúc nào.

Giai đoạn hậu phá vỡ 

Giai đoạn hậu phá vỡ là khi xu hướng đã “form” và giá liên tục tăng (hoặc giảm) với động lực mạnh mẽ. Trong giao dịch forex đối với Point and Figure trên biểu đồ hàng ngày, việc giữ lệnh và chờ đợi giai đoạn này xảy ra có thể là quyết định sáng tạo. Khi xu hướng đạt đến cực độ, không có gì có thể ngăn cản.

Giai đoạn mệt mỏi

Giai đoạn mệt mỏi là thời kỳ khi giá di chuyển xa và bắt đầu tích lũy. Ở khu vực này, giá có thể trở nên không ổn định và biên độ giao động lớn, cùng với mô hình giá phức tạp hơn. Trong biểu đồ Point and Figure, đây là giai đoạn không nên giao dịch forex hoặc chỉ nên thực hiện giao dịch cẩn thận với vị thế nhỏ.

Giai đoạn hồi quy

Giai đoạn hồi quy là thời kỳ giá hồi quy về đường xu hướng. Tại đây, có hai lựa chọn giao dịch: tiếp tục xu hướng trước đó hoặc phá vỡ đường xu hướng và bắt đầu xu hướng mới. Giai đoạn này cũng là thời điểm tốt nhất để giao dịch forex trong Point and Figure và là bước kết thúc của một chu kỳ giá.

Tham khảo thêm: Cách sử dụng biểu đồ Point and Figure (p2)

Kết luận

Biểu đồ Point and Figure là một công cụ phân tích kỹ thuật độc đáo và hiệu quả, giúp nhà đầu tư xác định xu hướng giá, các mức kháng cự, hỗ trợ và các mô hình giá quan trọng. Hy vọng sau bài viết này, bạn đã có thể sử dụng biểu đồ này và hiểu cách tạo, đọc và điều chỉnh biểu đồ theo kích thước ô, đơn vị thay đổi giá và quy tắc 3 ô đảo chiều. Biểu đồ Point and Figure cũng có thể kết hợp với các công cụ phân tích kỹ thuật khác để tăng độ chính xác và đa dạng hóa chiến lược giao dịch trên các sàn forex uy tín. Tuy là một biểu đồ cổ điển nhưng không lỗi thời, vẫn mang lại nhiều lợi ích cho nhà đầu tư trong thời đại hiện đại.